Een journalist is geen officier van justitie

‘Voldoende steun vinden in de feiten’ is voor rechters een belangrijk criterium voor het al dan niet onrechtmatig vinden van een perspublicatie. Maar wanneer vinden beschuldigingen in een artikel voldoende steun in de feiten om door de beugel te kunnen?

 

Twee recente uitspraken geven verdere invulling aan het criterium.

 

Journaliste Sanne Terlingen nam in enkele artikelen zakenman Arthur Paes op de korrel. Zij beschuldigde hem in een eerste artikel van misbruik van minderjarige meisjes in Ghana. En – in een tweede verhaal – van het na de eerste publicatie in diskrediet brengen van Terlingen en haar bronnen, van bedreiging en van corruptie. In een kort geding vorderde Paes vervolgens dat het Terlingen verboden zou worden hem in publicaties in verband te brengen met pedofilie, corruptie en bedreiging zonder dat zij beschikte over een vonnis waaruit een en ander zou blijken of over documenten, die aantonen dat Paes vervolgd werd. Daarmee vroeg de zakenman te veel. De rechter bekeek de motivering van beide partijen en de door hun aangedragen stukken uitvoerig en kwam tot het oordeel dat de artikelen van Terlingen voldoende steun vonden in de feiten. Daarbij zei de rechter in meer algemene zin:

 

‘Van een journalist hoeft niet te worden verwacht dat hij – zoals in een strafrechtelijke procedure – wettig en overtuigend bewijs levert, zij het dat beschuldigingen niet lichtvaardig gedaan mogen worden.’

 

In de zaak Ryanair versus de KRO ging het over de vraag hoe ver eigen onderzoek van een journalist moet gaan. In een uitzending van Brandpunt Reporter werden misstanden bij de budget vliegmaatschappij aan de orde gesteld. De KRO baseerde zich daarbij op een aantal documenten en meerdere, deels anonieme, getuigen. Volgens Ryanair zou dat onvoldoende zijn om de in de uitzending geuite beschuldigingen te rechtvaardigen. Maar de rechter oordeelde anders:

 

,,De in de klachten van Ryainair doorklinkende opvatting dat pas over feiten zou mogen worden gepubliceerd nadat – aan de hand van gedegen feitelijk onderzoek, ook over alle aspecten en omstandigheden die Ryanair aanvoert – de juistheid van de feitelijke basis van hetgeen wordt gepubliceerd, min of meer onomstotelijk is komen vast te staan, kan niet als juist worden aanvaard.”

 

Samenvattend kun je zeggen dat een journalist niet lichtvaardig beschuldigingen mag uiten in een verhaal. Hij moet deze goed kunnen onderbouwen met documenten en getuigenverklaringen. Maar hij hoeft geen bewijs te leveren, zoals dat in strafproces wel moet gebeuren en hij hoeft ook niet door te gaan met onderzoek tot alles onomstotelijk is komen vast te staan.

 

Een journalist is geen officier van justitie.

Geplaatst op 3 februari 2017