Schrijftip: Waarom ‘jij’ vermijden?

Bij veel kranten is een hoofdzonde om de lezer direct aan te spreken met ‘je’, ‘jij’, ‘u’, ‘we’, ‘zij’, ‘ze’, ‘jullie’ of ‘ons’ (tenzij in een column). Ook ‘ik’ is verboden. Maar waarom is dat eigenlijk zo?

Als contentmanager van BDUmedia in Noord-Holland krijgt Marieke van der Leij die vraag vaak voorgelegd. ,,Een ongeschreven regel is dat persoonlijke voornaamwoorden voorbehouden zijn aan advertenties,” vertelt ze. ,,Wie kent er niet het bombastische ‘Dat wil jij toch ook?!’ uit commercials op radio of televisie? De toehoorder wordt persoonlijk aangesproken, alsof de inspreker van de reclameboodschap het publiek zelf kent. Het kan heel irritant overkomen als er een product aangeprezen wordt waar de consument van gruwelt. Niet iedereen is immers gek op ontbijtkoek, vliegreisjes of andere producten.”

Serieuze media – ofschoon er tegenwoordig veel vervuiling is – proberen zich afzijdig te houden van goedkoop populisme. ,,Maar er zit meer achter,” vertelt Marieke. ,,Want door de persoonsvorm te vermijden ontstaat er een gepaste afstand tussen krant en lezer. Noem het een beleefde afstand. De lezer wordt niet direct aangesproken door de journalist want een nieuwsartikel is geen persoonlijk verslag. Zo laat de schrijver ruimte aan de lezer om een eigen mening te vormen, in plaats van dat deze opgedrongen wordt. Ook BDUmedia streeft naar een zo hoog mogelijke kwaliteit van haar artikelen.”

Is het persoonlijk voornaamwoord dan helemaal verboden? Nee! Het krijgt alle ruimte in citaten. Dan spreekt de geïnterviewde tot de lezer en niet de journalist – zoals het ‘heurt’. Columns zijn een apart genre waarin (bijna) alles mogelijk is.

Er zijn talloze trucjes om het ‘jij-en’ en ‘jou-en’ in de gewone tekst te omzeilen. Schrijf niet: ‘Jij wilt toch ook eens een middagje lekker racen in Zandvoort?’ maar: ‘Raceliefhebbers kunnen zich uitleven op het circuit in Zandvoort’. Of: ‘Jij vindt algebra toch ook een complex onderwerp?’ is te vervangen door ‘Veel mensen vinden algebra een complex onderwerp’. Een beetje creativiteit doet wonderen.